ΠΑΝΑΓΙΑ ΒΑΡΝΑΚΟΒΑ

 

***Είναι το πέμπτο αρχαιότερο μοναστήρι της πατρίδας μας ***

Ο ναός ανεγέρθηκε το 1077 από τον πρώτο μοναχό τον Αρσένιο υπό την προστασία των Κομνηνών( και όπως μαρτυρεί σχετική κτητική επιγραφή ανακαινίστηκε στα 1448) , έπειτα περιήλθε το 1204 στη δικαιοδοσία του Δεσποτάτου της Ηπείρου, οι ηγεμόνες του οποίου κόσμησαν το μοναστήρι.
Σε έγγραφο του 1212  αναφέρονται 96 Ιερομόναχοι.

 

Μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης η Μονή προστατεύεται από τους Παλαιολόγους.
Υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη ελληνικού σχολείου εντός της Μονής μετά το 1530, ένας από τους σημαντικότερους δασκάλους υπήρξε και ο Νικόδημος Καβάσιλας.

Η επόμενη χρονική περίοδος 1687-1700 βρίσκει την Μονή στην εξουσία των Βενετών.

 ** 1821 – ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ  ΤΗΣ  ΒΑΡΝΑΚΟΒΑΣ .

   Το μοναστήρι της Βαρνάκοβας είναι απ’ τα αρχαιότερα της Χριστιανοσύνης , ιδρύθηκε το 977 επί αυτοκράτορος Μανουήλ Ζ’ του Παραπινάκη . Εκεί έχουν ταφεί δυό Αυτοκράτορες και τρεις Πατριάρχες .

” Ήγαγεν ημάς ώδε θανάτου νόμος Σεβαστοκράτωρ Άννα και Κωνσταντίνος . Και λοίσθον δι’ αυτόν δεσπότης Κωνσταντίνος προ της δίκης ρύσαι με της καταδίκης ” . ( Επιτύμβιος επιγραφή των Αγγέλων Κομνηνών Άννας και Κωνσταντίνου ).

   Σ’ όλη την μακραίωνα ιστορία του , το μοναστήρι αυτό ήταν φάρος που φώτιζε και καθοδηγούσε το δυστυχισμένο γένος των Ελλήνων που από τότε που φάνηκε στην ιστορία δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να πολεμάει τους κάθε λογής επιδρομείς που επιβουλεύονται την ανεξαρτησία του .

   Στο διάστημα της Τουρκοκρατίας , ήταν το καταφύγιο όλων των διωκωμένων ραγιάδων και κρυφό σχολειό όπου καλόγεροι τη νύχτα , με το καντήλι η τα τρεμοσβύνοντα κεριά , μάθαιναν τα Ελληνόπουλα τα λίγα γράμματα που ήξεραν κι’ αυτοί . Τους δίδασκαν την ιστορία κι τη θρησκεία του γένους μας . Εκεί δίδαξε και ο δάσκαλος του γένους , περίφημος Νικόδημος Καβάσιλας από την Αγιά Θυμιά , τον 17ο αιώνα .

   Αν δεν υπήρχαν τα μοναστήρια να κρατήσουν , και η ιστορία και η θρησκεία και η γλώσσα μας θα χάνονταν και σήμερα θα είμασταν όλοι η Τούρκοι , η Φράγκοι η οτιδήποτε άλλο και μόνο Έλληνες δεν θα είμασταν . Σ’ όλο το διάστημα της Επανάστασης του 1821 , το μοναστήρι έλαβε ενεργότατο μέρος στον αγώνα . Διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του και περιέθαλψε γερούς και τραυματίες . Οι καλόγεροι με το όπλο στο χέρι μάχονταν στην πρώτη γραμμή .

   Όταν έπεσε το Μεσολόγγι , στις 10 Απριλίου 1826 , ο Κιουταχής στράφηκε προς τη Δωρίδα και τα Σάλωνα . Γιά να του κόψει το δρόμο ο Καραισκάκης , άρρωστος τότε , στέλνει το Σκαλτσά , το Σαφάκα , το Φραγκίστα και τον Καλύβα να πιάσουν το μοναστήρι και τα γύρω . Όλο το μήνα Μάιο , 4.000 Τούρκοι ρίχνονταν σαν ταλυσσασμένα σκυλιά απάνω να πατήσουν το ιστορικό μοναστήρι . Ο γενναίος όμως Καλύβας στεκόταν ακλόνητος από μέσα , ενώ απ’ έξω βοηθούσαν ο Σκαλτσάς και ο Σαφάκας .

   Όλοι οι καλόγεροι , περί τους εκατό , με επικεφαλής τον ηρωικό ηγούμενο Κοσμά , πολεμούσαν λιονταρίσια στις πολεμίστρες , ενώ συγχρόνως έψελναν μεγαλόφωνα παρακλήσεις προς τη Θεοτόκο , και οι καμπάνες χτυπούσαν ασταμάτητα όλη μέρα . Απελπισμένοι οι Τούρκοι έσκαψαν λαγούμια αλλά τους πρόδωσε ένας Αρβανίτης και απέτυχαν . Τότε έφεραν κανόνια και έκαναν ρήγμα στους τοίχους .

   Μετά απ’ αυτό οι Έλληνες , τα μεσάνυχτα της 26ης Μαίου 1826 , και μετά από αγώνα ενός μηνός σχεδόν , ξιφήρεις βγήκαν έξω σκορπίζοντας τον όλεθρο . Εκεί ο ήρωας Καλύβας έχασε το χέρι του . Οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά και έκαναν στάχτη το μοναστήρι . Ξαναχτίστηκε το 1831 με χρήματα που έδωσε ο Καποδίστριας ( 1.800 φοίνικες ) . Επέζησαν μόνο εννιά καλόγεροι οι , Κοσμάς ηγούμενος , Παρθένιος , Ανατόλιος , Ιωακείμ , Κυπριανός , Κάλιστρος , Θεόφιλος , Διονύσιος και Χρρύσανθος , όλοι οι άλλοι χάθηκαν….

**Το 1831 (με τα χρήματα του Καποδίστρια) το καθολικό του έγινε πάνω στο σχέδιο του παλιού – τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, νάρθηκα και εξωνάρθηκα.

Στο δάπεδο του διατηρούνται μαρμαροθετήματα με παραστάσεις του 11ου ή 12ου αιώνα.

Ακολούθησε σχεδόν ένας αιώνας, κατά τον οποίον το μοναστήρι της Βαρνάκοβας άλλοτε ανέκαμπτε κι άλλοτε υπέφερε δεινά. Το διάστημα 1941-1949, δοκιμάστηκε σκληρά τόσο κατά τη διάρκεια της ξενικής κατοχής όσο και κατά τον εμφύλιο.

 

*Σήμερα ο επισκέπτης της Μονής θα βρει φιλοξενία από την γερόντισσα Θεοδοσία και την αδελφότητα των 10 μοναχών γυναικών.
Πολλοί είναι εκείνοι που πάνε με τα πόδια για προσκύνημα στην εικόνα της Παναγιάς κάθε Αύγουστο

Αξιοθέατα είναι μεταξύ άλλων τρία σημεία της Μονής.
1• Η εντοιχισμένη κτητορική επιγραφή. Πέτρινη πλάκα μήκους 1,52μ. και ύψους 0,22μ. επάνω από την θύρα εισόδου από τον πρόναο στον κυρίως Ναό.

2• Η βυζαντινή τοιχογραφία της βρεφοκρατούσας Θεοτόκου κατά τον τύπο της Οδηγήτριας. Κατά τον Ορλάνδο κατασκευάσθηκε προ του 1453.

3• Το δάπεδο της Μονής το οποίο είναι μαρμαροθετημένο και εκτείνεται σε όλη την επιφάνεια του κυρίως Ναού και του εσωνάρθηκα, δηλαδή εκτάσεως 100τ.μ. Διατηρεί την αρχική διάταξη και είναι πλούσιο σε παραστάσεις ζωικές και γεωμετρικές. Θεωρείται μοναδικό και άριστο βυζαντινό παράδειγμα του 11ου και 12ου μ.Χ. αιώνα Η Βαρνάκοβα είναι για την μείζονα περιοχή μας Ιερό σημείο αναφοράς, παράδοσης και Ιστορίας. Κατά την εορτή της Παναγίας πλήθος κόσμου συρρέει εκεί από όλα τα μέρη της Ελλάδας 

 

 

Το «Λιοντάρι» στο δάπεδο του καθολικού της εκκλησίας 

Ο Αγωνιστής καλόγερος της Παναγίας Βαρνάκοβας

 “Ο Παπαφλέσσας της Δωρίδας”  (1789-1850)

Οι Καρυές, πάνω και κάτω Καρυά, είναι τα προγονικά χωριά του σημερινού Ευπαλίου Δωρίδας.

Μεσαιωνικά χωριά που η ιστορία τους χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Ο Οσιος Αρσένιος καταγόταν  από τη Καρυά και πριν 1000 χρόνια έχτισε τη Παναγία τη Βαρνάκοβα, ένα από τα πιό σημαντικά Μοναστήρια της Ορθοδοξίας.
Για αιώνες η ΒΑΡΝΑΚΟΒΑ είναι το κέντρο αναφοράς για όλους τους Δωριείς, όπου της γής.
Η Βαρνάκοβα αποτέλεσε προπύργιο του Απελευθερωτικού Αγώνα και θέατρο αιματηρών μαχών.
Η δράση του μοναχού Παρθένιου Ζωγράφου ήταν τέτοια, που δίκαια του απονεμήθηκε ο τίτλος του ¨Παπαφλέσσα της Δωρίδας».

Όταν έπεσε το Μεσολόγγι , στις 10 Απριλίου 1826 , ο Κιουταχής στράφηκε προς τη Δωρίδα και τα Σάλωνα . Γιά να του κόψει το δρόμο ο Καραισκάκης , άρρωστος τότε , στέλνει τοΣκαλτσά , το Σαφάκα , το Φραγκίστα και τον Καλύβα να πιάσουν το μοναστήρι και τα γύρω .
Όλο το μήνα Μάιο , 4.000 Τούρκοι ρίχνονταν σαν τα λυσσασμένα σκυλιά απάνω να πατήσουν το ιστορικό μοναστήρι . Ο γενναίος όμως Καλύβας στεκόταν ακλόνητος από μέσα , ενώ απ’ έξω βοηθούσαν ο Σκαλτσάς και ο Σαφάκας.
Όλοι οι καλόγεροι , περί τους εκατό , με επικεφαλής τον ηρωικό ηγούμενο Κοσμά , πολεμούσαν λιονταρίσια στις πολεμίστρες , ενώ συγχρόνως έψελναν μεγαλόφωνα παρακλήσεις προς τη Θεοτόκο , και οι καμπάνες χτυπούσαν ασταμάτητα όλη μέρα . Απελπισμένοι οι Τούρκοι έσκαψαν λαγούμια αλλά τους πρόδωσε ένας Αρβανίτης και απέτυχαν . Τότε έφεραν κανόνια και έκαναν ρήγμα στους τοίχους.
Μετά απ’ αυτό οι Έλληνες , τα μεσάνυχτα της 26ης Μαίου 1826,και μετά από αγώνα ενός μηνός σχεδόν, ξιφήρεις βγήκαν έξω σκορπίζοντας τον όλεθρο .
Εκεί ο ήρωας Καλύβας έχασε το χέρι του .
Οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά και έκαναν στάχτη το μοναστήρι. Ξαναχτίστηκε το 1831 με χρήματα που έδωσε ο Καποδίστριας (1.800 φοίνικες).Επέζησαν μόνο εννιά καλόγεροι οι: Κοσμάς ηγούμενος, Παρθένιος, Ανατόλιος, Ιωακείμ, Κυπριανός, Κάλιστρος, Θεόφιλος, Διονύσιος και Χρύσανθος,όλοι οι άλλοι χάθηκαν….